WOZ-waarde speelt geen rol bij verkoop van een woning gevolgd door kwijtschelding
De Hoge Raad heeft gesproken: “De WOZ-waarde is niet bepalend voor de hoogte van de schenking”. Op zich geen baanbrekende uitspraak. Waarom is dit dan toch zo bijzonder? Het scheelt schenkbelasting!
In het arrest ging het in de kern om de vraag of twee afzonderlijke rechtshandelingen samengevoegd konden worden tot één rechtshandeling, met bijbehorende fiscale consequenties. De Hoge Raad heeft hier in haar arrest van 26 februari 2016 een spreekwoordelijk ‘stokje’ voor gestoken.
Wat was de situatie?
Vader heeft aan zijn dochter een woning verkocht voor een zakelijke prijs van € 250.000 (WOZ-waarde € 258.000). De overdrachtsbelasting die dochter moet betalen bedraagt € 15.000 (6% van € 250.000). Het betreft al een wat ouder arrest want de overdrachtsbelasting voor woningen is inmiddels verlaagd naar 2%. Dochter blijft de volledige koopsom schuldig, maar vader scheldt dochterlief een deel van de koopsom, een bedrag van € 40.000, kwijt. Vader en dochter doen netjes een aangifte schenkbelasting voor de € 40.000 en doen tevens een beroep toepassing van de samenloopregeling van artikel 24, lid 2 van de Successiewet. Een faciliteit die dubbele belastingheffing (overdrachtsbelasting en schenkbelasting) beoogt te voorkomen. Ironisch dat nu juist dit artikel, dat als doel heeft om belastingheffing te verminderen, voor vader en dochter bijna leidt tot een hogere belastingheffing ...
De fiscus is het niet eens met de hoogte van de schenking. Zij stelt dat sprake is van een samenstel van rechtshandelingen, waardoor feitelijk sprake is van een schenking van een deel van de woning in plaats van een geldsom. Voor de waarde van de schenking moet dan worden uitgegaan van de WOZ-waarde. Deze is € 258.000, waardoor de schenking € 48.000 bedraagt. Het Hof maakt het nog wat gecompliceerder: zij stelt de fiscus in het gelijk wat betreft de samenstel van rechtshandelingen, maar komt hier via een omweg langs artikel 24, lid 2 Successiewet. Volgens het Hof kan een beroep op dit artikel alleen slagen indien de koop en kwijtschelding worden aangemerkt als een samenstel van rechtshandelingen. Immers zou er anders slechts sprake zijn van een koop waarbij overdrachtsbelasting is verschuldigd en een schenking waarbij, na aftrek van de schenkvrijstelling, schenkbelasting is verschuldigd. Het Hof stelt verder dat een samenstel van rechtshandelingen in de situatie van vader en dochter tot gevolg heeft dat de woning voor een lagere waarde van € 210.000 is verkocht (€ 250.000 - € 40.000) en dat, omdat sprake is van een schenking van een deel van de woning, uit moet worden gegaan van de WOZ-waarde van € 258.000. De samenloopregeling van artikel 24, lid 2 Successiewet pakt dan ineens heel anders uit … (€ 2.150 in plaats van € 1.400 aan schenkbelasting)
De Hoge Raad zet een dikke streep door deze redenering door het volgende te oordelen. Als sprake is van een zakelijke transactie, dan kan deze transactie geen schenking opleveren omdat de koper niet wordt verrijkt ten laste van de verkoper. Daarnaast brengt het voor toepassing van artikel 24, lid 2 van de Successiewet noodzakelijke causale verband niet ineens mee dat twee civielrechtelijke, afzonderlijke transacties worden samengevoegd tot één. Het notariële recht prevaleert!
Terug naar de praktijk
Wilt u een woning geheel of gedeeltelijk schenken aan uw kinderen en ligt de marktwaarde lager dan de WOZ-waarde? Verkoop dan eerst de woning, waarbij de kinderen de koopsom schuldig blijven en scheldt daarna de koopsom geheel of gedeeltelijk kwijt. Scheelt toch weer schenkbelasting!
Knip de kwijtschelding in stukken, verdeeld over meerdere jaren. Zo maakt u optimaal gebruik van de jaarlijkse kindvrijstelling van circa € 5.300 (vrijstelling 2016).
Let op! Is uw zoon of dochter in gemeenschap van goederen gehuwd, dan moet bij een verkoop gevolg door kwijtschelding extra aandacht worden geschonken aan de toepassing van de uitsluitingsclausule (bepaling die voorkomt dat vermogen over gaat naar de ‘koude kant’). Indien de verkoop gevolgd door kwijtschelding niet goed vormgegeven is, dan heeft deze bepaling geen werking ingeval van echtscheiding en / of overlijden.
Denk ook eens aan schenking van een woning met behoud van het recht op vruchtgebruik. Deze vorm van overdracht biedt fiscaal veel mogelijkheden, onder meer een vermindering van inkomsten-, overdrachts- en schenkbelasting en vermogensoverheveling.
